Trong những ngày đầu làm bố mẹ, bạn có thể cảm thấy lúng túng không biết chăm trẻ như thế nào cho đúng, cần lưu ý gì khi chăm trẻ. Dưới đây là những lưu ý khi chăm sóc trẻ sơ sinh mà bất kỳ ông bố, bà mẹ nào cũng nên biết:
1. Chăm sóc phần mềm
Trong quá trình chăm sóc và vệ sinh cho bé, bố mẹ nên chú ý đến 2 thóp (điểm mềm) trên đầu của bé.
- Thóp thứ nhất nằm trên đỉnh đầu dạng như viên kim cương, có kích thước khá lớn, khoảng 5cm. Thóp này thường sẽ đóng lại khi trẻ đủ 6 tháng tuổi và đóng hoàn toàn khi trẻ được 2 tuổi.
- Thóp thứ hai nằm ở phía sau đầu, có hình tam giác và có kích thước nhỏ hơn, khoảng 1cm. Thóp này thường sẽ đóng lại sớm hơn, khi trẻ đủ 3 tháng tuổi thậm chí là nó có thể đóng lại ngay sau sinh. Thóp này vẫn có thể mở lại khi trẻ 2 tuổi để cung cấp cho não một khoảng không gian cần thiết để phát triển.
Hai thóp này có chức năng giúp hộp sọ thay đổi với kích thước phù hợp, bảo vệ não bộ và tạo điều kiện cho não bộ phát triển trong năm đầu tiên chào đời. Tuy nhiên, nếu thóp bị lõm xuống hay liên tục bị phồng lên, mẹ nên thông báo ngay cho bác sĩ.
2. Chăm sóc tóc cho bé
Thông thường, các nang tóc của bé sẽ bắt đầu phát triển vào khoảng tuần thứ 14 đến 15 của thai kỳ để chuẩn bị cho những sợi tóc mọc sau này. Tuy nhiên, khi mới sinh, trẻ có thể có hoặc không có tóc và sẽ tốn một khoảng thời gian khá lâu để tóc mọc bình thường. Thời gian mọc tóc của mỗi trẻ sẽ khác nhau, trẻ có thể mất 6 tháng, thậm chí là 2 đến 3 năm để mọc tóc.
Vào khoảng 2 đến 3 tháng đầu, đây là giai đoạn tẩy tế bào chết ở da đầu với sự giảm mạnh của các hormone trong thai kỳ. Do đó, các nang tóc hay tóc đã mọc trước đó có thể rụng dần đi. Tuy nhiên, mẹ không nên quá lo lắng vì đây là những biểu hiện sinh lý bình thường của trẻ sơ sinh. Mẹ có thể giúp tóc của bé mọc nhanh và khỏe khoắn hơn bằng cách giữ trẻ nằm ngửa khi trẻ thức, tránh chải chuốt tóc tóc quá mức, nhất là khi tóc ướt, không tạo những kiểu tóc quá bó sát cho bé, sử dụng gối êm, có chất liệu thông thoáng, thấm hút tốt cho bé
3. Chăm sóc rốn
Sau sinh, một phần dây rốn vẫn sẽ còn dính trên rốn bé và chúng sẽ khô lại sau đó. Theo Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) phần rốn còn sót lại này sẽ khô lại và rụng đi khi trẻ được 2-3 tuần tuổi. Trong trường hợp cuống rốn vẫn chưa rụng đi khi bé đã hơn 3-4 tuần tuổi kèm chảy dịch bất thường, bố mẹ cần đưa bé đến gặp bác sĩ để được kiểm tra và biện pháp xử lý phù hợp.
Điều quan trọng khi chăm sóc rốn cho bé là luôn giữ cho khu vực này được khô ráo, đảm bảo vệ sinh. Bên cạnh đó, mẹ nên tránh chạm, kéo hay đè lên phần rốn của bé. Việc thay tã thường xuyên cũng có tác dụng bảo vệ và giữ vệ sinh vùng rốn cho bé. Tuy nhiên, trong quá trình chăm sóc, nếu rốn bé xuất hiện các triệu chứng viêm nhiễm hay xuất huyết bất thường, mẹ cần đưa bé đến bác sĩ ngay lập tức.
4. Chăm sóc da
Hầu hết trẻ sơ sinh được sinh ra với một làn da non nớt và rất nhạy cảm. Do đó, mẹ cần chú ý cẩn thận khi chăm sóc cho bé, tránh gây ra những tổn thương lên da bé. Việc tắm và vệ sinh da cho trẻ sơ sinh không nhất thiết phải thực hiện mỗi ngày. Mẹ có thể cho trẻ tắm 3 lần/tuần với các loại xà phòng dành riêng cho trẻ sơ sinh để tránh làm khô da. Thay vào đó, mẹ cần chú ý thường xuyên vệ sinh vùng miệng và khu vực quấn tã của bé, cho bé mặc quần áo rộng rãi, được làm từ các chất liệu tự nhiên, thấm hút tốt, tránh để trẻ bị bọ, côn trùng cắn. Theo AAP, mẹ nên sử dụng màn chống muỗi cho trẻ trong giai đoạn sơ sinh.
Hơn nữa, mẹ nên chú ý đến những loại phát ban hay các vết sưng tấy có thể xuất hiện trên da trẻ như chàm, hăm tã, mụn trứng cá sơ sinh, milia, phát ban,… Một số nghiên cứu cho thấy, có đến 40% trẻ sơ sinh xuất hiện mụn trứng cá trong khoảng từ 2 đến 3 tuần tuổi và sẽ biến mất trước khi bé được 6 tháng tuổi. Tuy nhiên, khi trẻ xuất hiện các triệu chứng bất thường hay tình trạng phát ban trở nên ngày càng nghiêm trọng hơn, trẻ cần được bác sĩ kiểm tra và hỗ trợ điều trị đúng cách.
5. Chăm sóc miệng
Chăm sóc miệng hằng ngày cho bé sẽ giúp trẻ tránh được những tác động tiêu cực từ các vi sinh vật trên bề mặt lưỡi và khoang miệng, khiến miệng có mùi hôi khó chịu gây cản trở khả năng cảm nhận hương vị, chán ăn ở trẻ sơ sinh. Hơn nữa, chắc sóc khoang miệng tốt sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình mọc răng sau này của bé.
Do đó, mẹ nên chú ý chăm sóc và vệ sinh miệng cho bé, đặc biệt là sau khi bé được uống sữa và khi bé thức dậy. Mẹ có thể vệ sinh miệng cho bé bằng cách quấn gạc quanh ngón trỏ và làm ẩm gạc bằng nước muối sinh lý. Sau đó mẹ chạm nhẹ vào môi dưới của bé để bé mở miệng ra, nhẹ nhàng sau vòm miệng và vùng nướu trẻ. Cuối cùng, mẹ vệ sinh phía gốc lưỡi để loại bỏ toàn bộ cặn sữa cho bé. Quá trình này có thể được thực hiện 1-2 lần/ngày.
